پروتکل IAX، یکی از پروتکلهای مورد استفاده توسط استریسک Astrisk است. این پروتکل برای مدیریت ارتباطات ویپ بین سرورها استفاده میشود. پروتکل IAX اکنون به طور کلی به IAX2 ، یعنی نسخه دوم پروتکل IAX تبدیل شده است. چرا که پروتکل اصلی منسوخ شده است.
IAX2 بسیار قدرتمندتر از نسخه قبلی است. این پروتکل، همراه با ویژگیهای جدیدی است و در مقایسه با سایر پروتکلها، بسیار ساده است. این پروتکل میتواند تعداد زیادی کدک را کنترل کند ، به این معنی که میتواند تقریباً برای انتقال هر نوع داده صوتی و تصویری، استفاده شود. این قابلیتها، پروتکل IAX را برای کنفرانس ویدئویی یا ارائه از راه دور، بسیار آسان میکند. این پروتکل به گونهای طراحی شده است که بستههای صوتی را از طریق شبکه IP به خوبی منتقل میکند.
IAX2 از یک پورت UDP ، معمولاً پورت 4569 ، به منظور ارتباط بین نقاط ایستگاه های ویپ مانند انواع سرور ویپ ، سافت فون ها و دیگر تجهیزات ویپ برای سیگنالینگ استفاده میکند. همچنین، ترافیک کدک های صدا به صورت باند منتقل میشود که باعث میشود IAX2 یک پروتکل تقریباً شفاف برای فایروالها باشد و برای کار در شبکههای داخلی، واقعاً کارآمد باشد. البته در این مورد، پروتکل IAX با SIP متفاوت است ، چرا SIP از زنجیره RTP خارج از باند، برای ارائه اطلاعات، استفاده میکند.
مزایا پروتکل IAX
IAX2 از Trunking نیز پشتیبانی میکند ، جایی که یک پیوند ساده اجازه میدهد دادهها و سیگنالینگ، از طریق چندین کانال، ارسال شود. هنگام ترانک کردن ، دادههای حاصل از تماسهای متعدد، در یک مجموعه واحد، انجام میشود ، به این معنی که یک پایگاه داده IP ، میتواند اطلاعات را برای تماسهای بیشتر، بدون ایجاد تأخیر اضافی، ارائه دهد. این یک مزیت بزرگ برای کاربران ویپ است ، جایی که هدرهای IP ، درصد زیادی از پهنای باند را اشغال میکنند.
پروتکل IAX2 توسط مارک اسپنسر برای سیگنالینگ ویپ در استریسک Astrisk ایجاد شده است. این پروتکل جلسات داخلی را ایجاد میکند و در این جلسات، میتوان از هر کدک استفاده کرد. IAX اساساً کنترل و انتقال جریان دادههای چندرسانهای را از طریق شبکههای IP فراهم میکند. IAX بسیار انعطافپذیر است و میتواند برای هر نوع دادهای از جمله، فیلم استفاده شود.
طراحی IAX بر اساس بسیاری از استانداردهای انتقال داده از جمله SIP (که امروزه رایجترین استاندارد است) ، MGCP و پروتکل انتقال (Real-time Transport Protocol.) طراحی شده است. هدف اصلی IAX به حداقل رساندن پهنای باند مورد استفاده در انتقال صدا و ویدئو از طریق شبکه IP است. ساختار اصلی IAX مبتنی بر سیگنالینگ و جریان داده از طریق یک پورت UDP ساده بین دو سیستم است. پروتکل IAX، یک پروتکل باینری است و به گونهای طراحی و سازماندهی شده که بار شبکه در جریان ارسال دادههای صوتی را کاهش دهد.
معماری پروتکل IAX
همان طور که از نام آن مشخص است ، این پروتکل به عنوان پروتکلی برای اتصالات ویپ بین سرورهای استریسک Asterisk طراحی شده است ، اگرچه امروزه از آن برای ارتباطات بین کلاینتها و سرورهایی که از پروتکل IAX، پشتیبانی میکنند نیز، استفاده میشود.
اهداف IAX به طور کلی شامل دو موضوع زیر است:
- پهنای باند مورد استفاده در کنترل VoIP و انتقال چندرسانهای را به حداقل برساند
- از مشکلات NAT جلوگیری کند
لازم به ذکر است که IAX یا IAX2 ،به جای اینکه یک پروتکل متنی مانند SIP باشد ، یک پروتکل باینری است و باعث میشود پیامها از پهنای باند کمتری استفاده کنند.
برای جلوگیری از مشکلات NAT ، پروتکل IAX یا IAX2 از UDP به عنوان پروتکل انتقال استفاده میکند و به طور معمول در پورت 4569 است و اجازه میدهد تا شما راحت تر از رو ترها و فایروالها عبور کنید.
نحوه کار پروتکل IAX
تماس IAX یا IAX2 دارای سه مرحله است:
الف) برقراری تماس در IAX
ترمینال A اتصال را آغاز میکند و یک پیام “جدید” ارسال میکند. ترمینال فراخوان شده با “قبول” پاسخ میدهد و تماسگیرنده با “Ack” پاسخ میدهد. سپس ترمینال فراخوانی شده سیگنال های “زنگ” را میدهد و تماسگیرنده با “ack” پاسخ میدهد تا دریافت پیام را تأیید کند. سرانجام ، تماسگیرنده با “پاسخ” تماس را میپذیرد و تماسگیرنده آن پیام را تأیید میکند.
ب) جریان داده یا جریان صوتی
فریم های M و F با اطلاعات صوتی در هر دو جهت ارسال میشوند. فریم های M فریم های کوچکی هستند که فقط شامل یک هدر 4 بایت برای کاهش استفاده از پهنای باند هستند. فریم های F، قابهای کاملی هستند که شامل اطلاعات زمانبندی هستند. تاکید مجدد بر این نکته مهم است که در IAX این جریان از پروتکل UDP مشابهی استفاده میکند که پیامهای سیگنالینگ و از مشکلات NAT جلوگیری میکند.
ج) تماس در IAX
آزاد کردن یا نکردن اتصال، به سادگی ارسال پیام “قطع” و تأیید آن پیام است.
انواع فریم IAX
همانطور که اشاره شد،پیامها یا فریم هایی که در IAX2 ارسال میشوند، باینری هستند و بنابراین هر بیت یا مجموعه بیتها، یک معنی دارند. دو نوع پیام به طور عمده وجود دارد:
الف) فریم های F یا Full Frames
ویژگی فریم ها یا پیامهای F، این است که باید صریحاً به آنها پاسخ داده شود. در هرکلمات مربوطه ، هنگامی که کاربر، قاب دیگری را به F ارسال میکند ، گیرنده باید پاسخ دهد که پیام را دریافت کرده است. این فریم ها تنها قابهایی هستند که باید صریحاً به آنها پاسخ داده شود.
ب) فریم های M یا قابهای کوچک
فریم های M یا فریم های کوچک برای ارسال اطلاعات با حداقل اطلاعات ممکن در هدر هستند. نیازی به پاسخگویی به این فریم ها نیست.
تفاوت اصلی بین IAX و SIP
تفاوت اصلی بین IAX و SIP به شرح زیر است:
1- پهنای باند IAX
IAX از پهنای باند کمتری نسبت به SIP استفاده میکند. زیرا پیامها به صورت باینری رمزگذاری شدهاند. درحالیکه در SIP، پیامهای متنی هستند. به همین ترتیب ، IAX سعی میکند اطلاعات موجود در عنوان پیامها را به حداقل برساند و همچنین مصرف پهنای باند را کاهش دهد.
2- NAT در IAX
در IAX ، سیگنالینگ و دادهها با هم حرکت میکنند ، بنابراین از مشکلات NAT که اغلب در SIP ظاهر میشوند جلوگیری میشود. در SIP ، سیگنالینگ و داده به طور جداگانه حرکت میکنند و بنابراین مشکلات NAT در جریان صوتی ظاهر میشود
3- استانداردسازی و استفاده از آن
SIP پروتکلی است که توسط IETF برای مدتی استانداردشده و به طور گسترده توسط تمام تولیدکنندگان تجهیزات و نرمافزار اجرا میشود. IAX هنوز در حال استانداردسازی است و به همین دلیل است که در بسیاری از دستگاههای موجود در بازار یافت نمیشود.
4- استفاده از پورت ها
IAX از یک پورت واحد (4569) برای ارسال اطلاعات و دادههای سیگنالینگ برای همه تماسهای استفاده میکند. برای انجام این کار ، از مکانیزم مالتی پلکس یا “ترانکینگ” استفاده میکند. با این وجود SIP از یک پورت (5060) برای سیگنالینگ و 2 پورت RTP برای هر اتصال صوتی (حداقل 3 پورت) استفاده میکند. به عنوان مثال ، برای 100 تماس همزمان با SIP ، 200 پورت (RTP) به علاوه پورت سیگنالینگ 5060 استفاده میشود. IAX فقط از یک پورت 4569 استفاده میکند .
5- جریان صوتی هنگام استفاده از سرور
در SIP ، اگر از سرور استفاده کنیم ، سیگنالینگ کنترل همیشه از طریق سرور عبور میکند . در IAX ، هنگام سیگنالینگ و رفتوآمد دادهها با هم ، تمام ترافیک صوتی باید لزوما از سرور IAX عبور کند. این امر باعث افزایش استفاده از پهنای باند میشود که سرورهای IAX باید از آن پشتیبانی کنند ، خصوصاً وقتی تماسهای شبیهسازی شده زیادی وجود دارد.
6-کاربرد IAX
IAX پروتکلی است که برای ویپ و انتقال ویدئو طراحی شده است و کاراییهای جالبی مانند امکان ارسال یا دریافت برنامه شمارهگیری (dialplans) را ارائه میدهد که در صورت استفاده همراه با سرورهای استریسک Astrisk بسیار جالب است.
SIP یک پروتکل عمومی است و میتواند به راحتی هرگونه اطلاعات (و نه فقط صوتی یا تصویری) را انتقال دهد.
رایمند ارتباطات، ارئه دهنده خدمات ویپ
برای دریافت مشاوره های بیشتر در زمینه استفاده از فناوری های مربوط به حوزه ویپ، می توانید با مشاوران رایمند ارتباطات در تماس باشید. شما می توانید در پایین همین مقاله و در بخش پرسش و پاسخ، سوالات خود را مطرح کنید. کارشناسان فنی رایمند ارتباطات در اسرع وقت، این پرسش ها را پاسخ خواهند داد.
